Sáng ngày 10/2/2025 (tức ngày 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ) tại khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đình làng Liễu Tràng, Phường Tân Hưng, thành phố Hải Dương đã tổ chức Lễ hội truyền thống nhằm tưởng nhớ các bậc tiền nhân đã có công dựng xây quê hương Liễu Tràng trong đó có Tổ sư nghề khắc ván in Thám hoa Lương Như Hộc người có công đầu tiên truyền bá nghề khắc ván in cho nhân dân địa phương Liễu Tràng. Nhằm tri ân công đức của Tổ sư nghề khắc ván in Lương Như Hộc, người truyền bá nghề khắc ván in đầu tiên tại Việt Nam và chung vui cùng với nhân dân địa phương nhân ngày hội truyền thống đình Làng Liễu Tràng 2025, Hiệp hội In Việt Nam, Hội In Hà Nội đã tổ chức đoàn đại biểu tham dự gồm các ông, bà: Nguyễn Đức Thanh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội In Việt Nam, Chủ tịch Hội In Hà Nội; Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch Hội In Hà Nội cùng các ông bà trong Ban Chấp hành Hội In Hà Nội và đại diện lãnh đạo một số doanh nghiệp in khu vực phía Bắc.

Hải Dương mảnh đất địa linh nhân kiệt, mọi người dân Việt Nam đều đã biết ngoài làng Mộ Trạch nổi danh là “làng Tiến sĩ”, thì phong vật đất ấy, nhiều nơi vẫn nảy nở nhân tài khoa bảng. Trong số đó, nơi đất Thanh Liêu, Liễu Tràng, dân làm nghề in bởi được truyền nghề từ một Tiến sĩ họ Lương. Ông là Lương Như Hộc (1420-1501). Bên cạnh đời làm quan của họ Lương, dấu ấn lớn nhất, hẳn là công lao với nghề in nước Việt. Cái chí muốn tìm hiểu nghề in của Lương Như Hộc, nguồn cơn được sách “Giai thoại làng Nho” kể, ấy là có lần ở đất Thăng Long, nhân việc tìm mua bộ sách cho bạn, mà sách hồi ấy toàn của Trung Hoa đem sang, giá bán rất đắt, học trò ai có tiền mua, sau lại cho bạn mượn chép, bởi dân ta chưa in được sách. Tìm qua các hiệu của người Hoa thì hết sách; đến hiệu có sách, thì giá cao ngất ngưởng. Chủ bán cho hay: “Lúc này thuyền bên Tàu sang chậm nên khan sách”. Sách đắt, Lương Như Hộc không chịu mua, lấy làm không vừa lòng. Từ dạo ấy, họ Lương đã nuôi cái mộng phải học được nghề in để người nước ngoài không chi phối việc bán sách nữa. Rồi ước mong ấy cũng đến. Nhân tham gia đoàn sứ bộ Đại Việt sang nhà Minh, họ Lương rắp tâm phải thực hiện cho được. Dạo ấy, Trung Hoa vẫn còn lối in khắc bản gỗ. Mà người Hoa, hễ có nghề gì hay lạ, thì thường giữ riêng trong gia đình cha truyền con nối chứ hiếm khi lộ ra ngoài. Lại nữa, sứ bộ nước nào đến, cũng được một cơ quan giám sát cẩn mật là Lý phiên viện, nơi ở là công quán thì tách biệt với dân chúng, không dễ gì mà “tung tăng” ra ngoài phố thị. Vậy thì học làm sao? Biết thật khó để qua được tai mắt của lính canh Trung Hoa giám sát sứ bộ, họ Lương dần dà mua chuộc được chúng, rồi thường ra ngoài thành du ngoạn, tiện bước vào Khâm Thiên giám cùng các ngôi chùa có thợ khắc làm việc, xem cách thức khắc bản ra sao. Rồi ông làm quen với bọn thợ giỏi, dò la học hỏi dần dần rồi nắm được những điểm cần thiết của việc in ấn ấy. Trong “Báo chí Việt Nam từ khởi thủy đến 1945” cho rằng, có thể ông đã học được nghề in trong lần đi sứ năm Quý Hợi (1443), nhưng nhiều chỗ còn thô vụng, nên lần đi sứ thứ hai năm Kỷ Mão (1459), Lương Như Hộc đã dụng tâm tìm hiểu kỹ càng hơn. Sách “Việt Nam danh nhân từ điển” thì cho hay về việc học nghề của quan họ Lương. Ấy là “giả làm thương khách, ông đến Bắc Kinh mở hiệu buôn bán ngay cạnh một nhà in rồi khoét vách để xem xét công việc của nhà in. Khi đã biết rõ tất cả bí quyết của nghề in, ông bỏ hiệu buôn, lén trở về nước” truyền nghề mở mang sinh kế cho dân. Sách “Đại Nam dư địa chí ước biên”, có câu: “Liễu Tràng, Hồng Lục, quan Thám hoa thành thầy dạy khắc ván in”, chính là nói về Lương Như Hộc. Sau khi học được nghề khắc mộc bản ấy, về nước, Lương Như Hộc liền truyền nghề cho người làng mình. Theo “Giai thoại làng Nho” thì “sau người làng Liễu Tràng gần bên cũng sang học. Hai làng này mở đầu nghề in của nước ta”. Để nghề in được bén rễ và có cơ phát triển, ông nhiều phen chung sống với thợ, ngày ngày ngồi chỉ bảo cho họ từng li từng tí, nào là loại gỗ gì thịt mềm mỏng, dễ khắc, không bị cong vênh, mối mọt. Nào là dùng thứ dầu gì thoa giấy để lộ nét rõ ràng mà khắc. Nào dao này bào gỗ, dao kia gọt nét… Nhờ đó, nghề khắc bản in mộc bản dần dà trở nên đắc dụng ở quê ông. Cũng bởi được truyền nghề quý, kiếm sống được và truyền đời này qua đời khác, mà như “Hải Dương địa dư” cho hay, “đến nay, dân hai xã đó còn thờ ông làm Tiên sư”, tức là dân Liễu Tràng, Hồng Lục. Nhờ được truyền nghề ấy, dân Liễu Tràng, Hồng Lục nhiều thợ sành nghề lắm. Trong sách “Báo chí Việt Nam từ khởi thủy đến 1945” còn cho biết “vào khoảng 1942, 1943 và 1944 ở Hà Nội, các sách xuất bản có in kèm chữ Hán muốn cho nét chữ được sắc sảo, hầu hết các nhà xuất bản đều nhờ thợ khắc ở hai làng kể trên, thường gọi tắt là thợ khắc ở Hải Dương”. Ngoài nghiệp chính trị, theo ghi chép trong “Thành ngữ, điển tích danh nhân từ điển”, danh thần họ Lương là tác giả của tập thơ chữ Nôm “Hồng châu ngôn ngữ thi tập” và bài thơ “Tiêu tương bát cảnh”. Riêng về nghề in, thật không quá khi nói rằng, Lương Như Hộc chính là ông tổ nghề khắc bản in của nước ta vậy…;
Để ghi nhớ công trạng của Tổ sư nghề khắc ván in Lương Như Hộc, năm 2017 Hiệp hội In Việt Nam cùng với các doanh nghiệp in trong cả nước đã phát tâm công đức toàn bộ kinh phí để xây dựng Nhà bia Thần tích trong khuôn viên khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đình làng Liễu Tràng nhằm ghi danh công trạng của Tổ sư nghề khắc ván Lương Như Hộc để lưu lại cho muôn đời sau. Đồng thời trùng tu cải tạo, sửa chữa một số hạng mục cảnh quan khu di tích thêm phần khang trang, sạch đẹp.